THAN HOẠT (Than hoạt tính)
Tên chung quốc tế: Activated charcoal.
Dạng thuốc và hàm lượng: Nang 250 mg; viên nén 250 mg, 500 mg.
Dạng lỏng: 12,5 g (60 ml); 25 g (120 ml). Bột pha hỗn dịch: 15 g, 30 g,
40 g, 120 g, 240 g.
Chỉ định: Ngộ độc cấp qua đường uống do thuốc hoặc hóa chất:
Paracetamol, aspirin, atropin, barbiturat, dextropropoxyphen, digoxin,
nấm độc, acid oxalic, phenol, phenylpropanolamin, phenytoin, strychnin
và các thuốc chống trầm cảm ba vòng. Hấp phụ chất độc do vi khuẩn bài
tiết ở đường tiêu hóa trong nhiễm khuẩn.
Chống chỉ định: Ngộ độc các chất ăn mòn (acid hoặc base mạnh), ngộ
độc muối kim loại (sắt, lithi…), cyanid, chất gây loét, rượu, clofenotan,
nhiễm độc hydrocarbon (xăng dầu), các chế phẩm từ dầu mỏ. Người
chuẩn bị nội soi, người bị tắc ruột.
Thận trọng: Người bệnh ngủ lơ mơ hoặc hôn mê, nguy cơ hít vào phổi
(đặt nội khí quản trước khi cho một ống qua mũi dạ dày); rửa dạ dày nếu
cần, trước khi cho than hoạt; đảm bảo truyền dịch đầy đủ sau khi uống
nếu thuốc độc có tính chất lợi tiểu. Không phối hợp với sorbitol cho người
bệnh không dung nạp fructose và trẻ em dưới 1 tuổi. Tránh dùng khi có
giảm nhu động ruột, có nguy cơ bị tắc, chảy máu, thủng ở đường tiêu hóa,
bệnh nhân mới bị mổ; người hay bị sặc. Liều dùng
Cách dùng: Uống, cho than hoạt vào nước hoặc sorbitol, khuấy đều trước
khi uống. Cần uống than hoạt cùng một lượng sorbitol gấp đôi để gây
nhuận tràng chống táo bón, tắc ruột. Có thể bơm qua ống thông vào dạ
dày. Khi uống liều lớn (2 g/kg) nên chia thành nhiều liều nhỏ uống trong
vài giờ.
Liều lượng:
Điều trị ngộ độc cấp: Phải dùng sau khi ngộ độc càng sớm càng tốt.
Người lớn, trẻ trên 12 tuổi: Uống 1 – 2 g/kg; liều một lần trung bình khoảng
50 g (25 – 100 g). Nhiễm độc nặng hoặc biết chậm dùng nhắc lại liều
25 – 50 g, cách nhau từ 4 – 6 giờ. Có thể kéo dài tới 48 giờ.
Trẻ em tới 12 tuổi: Căn cứ vào khả năng chứa của dạ dày, thường là
0,5 – 1 g/kg (tối đa 50 g). Trường hợp nặng hoặc biết chậm có thể lặp lại
4 – 6 giờ sau.
Ngộ độc nấm độc có chứa amanitin: Uống than hoạt ít nhất 3 ngày.
Ngộ độc (đào thải tích cực): Người lớn và trẻ em trên 1 tuổi, 25 – 50 g
cách 4 – 6 giờ/lần; trẻ em dưới 1 tuổi 1 g/kg, cách 4 – 6 giờ một lần.
Tác dụng không mong muốn: Rất ít xảy ra. Nôn, táo bón, hoặc ỉa chảy;
phân đen; viêm phổi do hít. Tắc ruột có thể xảy ra khi dùng 1 liều lớn 1
lần và không uống kèm sorbitol.
