Thuốc giảm đau nhóm opioid
Đây là các dẫn xuất từ opioid hoặc các chất bán tổng hợp loại opioid. Phần
lớn các chất này được sử dụng làm thuốc giảm đau và morphin được coi là
chuẩn để so sánh đối chiếu với các thuốc giảm đau dạng opioid khác.
Các thuốc dạng opioid thường được dùng điều trị các chứng đau từ mức
vừa đến nặng, đặc biệt đau do nguồn gốc nội tạng hoặc do chấn thương.
Morphin và pethidin là những thuốc giảm đau nhóm opioid có tác dụng
đối với đau từ vừa đến nặng, đặc biệt đau do nội tạng. Đáp ứng với thuốc
thay đổi nhiều giữa các người bệnh. Codein, thuốc giảm đau nhẹ hơn, phù
hợp với đau từ nhẹ đến vừa.
Morphin có giá trị nhất đối với đau nặng. Ngoài giảm đau, morphin còn
làm người bệnh sảng khoái và tách biệt với xung quanh; nếu dùng lặp lại
nhiều lần có thể gây nghiện và nhờn thuốc, nhưng điều này không phải là
mối lo ngại khi cần giảm đau cho thời kỳ cuối của bệnh (Mục 8.2.3). Với
liều thông thường, tác dụng không mong muốn phổ biến gồm có buồn
nôn, nôn, táo bón và ngủ gà; liều cao gây ức chế hô hấp và hạ huyết áp.
Pethidin làm giảm đau nhanh nhưng ngắn, ít gây táo bón hơn morphin.
Nhưng ngay cả với liều cao hơn, tác dụng vẫn kém morphin. Một chất
chuyển hóa của pethidin có tác dụng độc cho thần kinh, chất norpethidin,
tích lũy trong quá trình dùng nhiều lần pethidin và có thể gây kích thích
hệ thần kinh trung ương gồm có giật cơ và co giật. Các tác dụng phụ đó
cùng với tác dụng giảm đau ngắn làm cho pethidin không phù hợp để
điều trị đau nặng, kéo dài. Pethidin được dùng giảm đau trong khi chuyển
dạ, tuy nhiên các thuốc giảm đau nhóm opioid khác như morphin thường
được ưa dùng hơn.
Codein tác dụng yếu hơn nhiều so với morphin và với liều thông thường
cũng ít có khả năng gây nhiều tác dụng không mong muốn, bao gồm cả
nghiện thuốc. Thuốc có hiệu quả đối với đau từ nhẹ đến vừa nhưng dùng
lâu rất hay gây táo bón.
